چگونه کودک خود را بهتر بشناسیم
نوزادان چطور دنیا را درک می کنند؟
مقدمه:
نگاهی به نظریه ملانی کلاین در رشد دنیای درونی نوزادان:
نوزاد پس از تجربه دوران خوش زندگی در رحم مادر که همیشه امکان ارضاء فوری و آنی وجود داشت، حال وارد جهانی شده است که زندگی را همچون جهانی شلوغ و آشفته تجربه می کند که گاهی ارضاکننده است و گاهی با محرومیت و ناکامی مواجه می شود. در نتیجه نوزاد برای نظم بخشیدن به این تجارب آشفته آن بخشی از تجارب محیطی را که قادر به اداره کردن آن است به درون خود راه می دهد و آن بخش های ترکیبی که ناتوان از هضم کردن آنهاست را از حیطه آگاهی خودش دور نگه می دارد.
اولین گام نوزاد در درک دنیای بیرونی
نخستین موضوع جزئی نوزاد در این دنیا “سینه مادر” است. نوزاد همراه با در آغوش گرفته شدن توسط مادر و تغذیه شدن به احساسات خوشایندی از ارضا شدن دست می یابد. اما در صورتی که در شرایط فقدان مادر، محرومیت و گرسنگی را تجربه کند، سینه مادر را موضوعی بد و ناخوشایند ادراک خواهد کرد. در واقع می توان گفت که نوزاد فقط می تواند یکی از دو حالت خوب یا بد را تجربه کند.
در نتیجه در شرایطی که نوزاد نمی تواند دنیای پیچیده اطراف خود را پردازش کند، سعی میکند بخشی از ویژگی های والدین خود را در دو دسته کلی مادر خوب – مادر بد و یا سینه خوب – سینه بد به عنوان تجربه بیرونی از مجیط پیرامونش درک کند.
خیال پردازی در نوزادان
همانطور که اشاره شد نوزادان در بدو تولد مهارت های ادراکی شان به اندازه کافی رشد نکرده است در نتیجه نوزاد در یک زمان تنها قادر است به یک جزء و یا قسمتی از موضوعات بیرونی توجه کند. در واقع این تمایل نوزاد به ارتباط برقرار کردن با موضوعات جزئی، به ویژگی خیال پردازی و غیر واقع بینی نوزاد اشاره میکند که شامل اجزای بدن خود، افراد دیگر و حتی موضوعات بی جان می شود.
دنیای دورنی نوزاد دنیایی پر از خیال پردازی است. این خیال پردازی ها را نمیتوان با خیال پردازی های هوشیار کودکان بزرگتر یا بزرگسالان اشتباه گرفت بلکه به این معنا است ذذکه انها از تصورات ناهوشیار خوب و بد برخوردارند.
نوزاد گرسنه می تواند تا رسیدن مادر با خلق توهم مزه شیر گرسنگی خود را موقتا مهار کند. این خیال پردازی ها و موضوعات درونی به شدت زنده و واقعی به نظر می رسند، زیرا نوزاد در این مرحله نمی تواند تفاوتی میان واقعیت و دنیای تخیلی تصور کند. نوزاد این موضوعات و احساسات تخیلی و روان شناختی را همچون رویداد های واقعی و جسمانی ادراک می کند به عنوان مثال معده پر برای انها خوب و خوشایند و معده خالی، بد و ناخوشایند است.
مثال دیگر نوزادانی که در حال مکیدن انگشت به خواب می روند خیال میکنند که در حال مکیدن سینه مادر هستند، همین طور، کودکان گرسنه ای که گریه و لگد پرانی می کنند، خیال میکنند که در حال لگد زدن به سینه بد مادر هستند.
درک کودک از دنیای بیرونی
به همین ترتیب درجاتی که نوزاد از احساس ارضا شدگی و یا احساس محرومیت نسبت به سینه مادر پیدا می کند را به سایر موضوعات بیرونی نسبت می دهد و در نتیجه دنیای ادارکی نوزادان در دو سه ماه نخست زندگی از بخش هایی از جهان خارج تشکیل می شود که یا ارضا کننده و خوشایند هستند و یا خصمانه و آسیب رسان تجربه خواهند شد. نوزاد در جریان رشد این ظرفیت را پیدا می کند که به تدریج با تمام موضوعات بیرونی ارتباط برقرار کند.
رشد سالم در کودکان به چه معناست؟
رشد سالم بدین معناست که کودک هر چه کمتر به درهم ریختن روابط اش بر اثر خشم، عشق و حرص بپردازد. به تدریج این توانایی در او شکل می گیرد که مادر خود را همچون یک کل و موجودی دوست داشتنی ببیند و با درک اینکه او بیش از یک ویژگی را دارد از کلیت مادرش لذت ببرد. همانطور که نوزاد کلیت مادر را لذت بخش می یابد اعتماد و توانایی اش در درک و ارتباط جویی با دیگر اشخاص افزایش می یابد. تمامی روابط دیگر نوزاد بر این رابطه موضوعی اصلی که با سینه مادر آغاز شده بنا می شود.
کلام آخر
کودکان به مرور زمان به این ظرفیت ادراکی دست پیدا میکنند که کلیت مادر را در قالب ویژگی های خوب و بد یا به عبارت دیگر ویژگی های ارضا کننده و یا محروم کننده در نظر بگیرند. یعنی همان مادری که در شرایطی ارضا کننده بوده و کودک را تغذیه کرده است، ممکن است تحت شرایطی در دسترس کودک نباشد و کودک محرومیت و گرسنگی را تجربه کند. در صورتی که همزمان با تجربه موقعیت های ارضاکننده، تجربه مواجهه با موقعیت های محرومیت کوتاه مدت را نیز داشته باشد، کودک به این برداشت کلی در خصوص مادر دست پیدا خواهد کرد و مادر را خوب و خوشایند در نظر میگیرد و این دیدگاه کلی را در آینده نسبت به جهان بیرونی پیدا خواهد کرد. دنیایی که در کنار ویژگی های خوب با محرومیت ها و ناکامی هایی نیز همراه است. و آدم های اطراف همگی موجوداتی خاکستری هستند، نه سفید و سیاه مطلق.....
در صورتی که نیازمند مشاوره کودک یا مشاوره خانواده هستید، خدمات مشاوره تلفنی مرکز روانشناسی نگاه نو را به شما پیشنهاد میکنیم. فقط کافیه با کلیک بر روی دکمه دریافت مشاوره و ثبت نام یا ورود به پنل نگاه نو، به چند سوال مرتبط پاسخ دهید، مشاور تخصصی مدنظر خود را انتخاب و زمان مناسب برای دریافت مشاوره تلفنی را ثبت کنید. همکاران پشتیبانی نگاه نو با شما تماس خواهند گرفت و وقت مشاوره روانشناسی شما را نهایی میکنند.
منبع: برگرفته از کتاب روابط موضوعی و روانشناسی خود
نوشته: مایکل سنت کلر
تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۰۹/۰۵
کاندیدای دکتری تخصصی روانشناسی - عضویت سازمان نظام: 29738