شناخت از خود چیست و از کجا آمده است
از ابتدای تاریخ زمانی که انسان های غار نشین شروع به ساختن ابزار کردند و درجاتی از پیچیدگی در تفکر پدید آمد، شروع به کاوش ذهن یکدیگر کردند. انسان ها علاقه داشتند بفهمند در ذهن اطرافیانشان چه می گذرد، چه حسی نسبت به محیط دارند و درباره انسان های دیگر چه فکری می کنند. در نتیجه انسان ها برای زندگی کردن در کنار یکدیگر و همکاری متقابل به تفکر درباره ذهن خود - خود آگاهی – و ذهن دیگران روی آوردند.
خودآگاهی به معنای شناختی است که فرد نسبت به خود دارد. این شناخت از دو طریق حاصل می شود. یکی از طریق مقایسه ای که فرد بین خود و دیگران انجام می دهد و دیگری از طریق بازخورد هایی که دیگران به او می دهند حاصل می شود. ما ذهن مان را در وهله اول از طریق ذهن پدر و مادرمان می شناسیم و بعد هم از طریق سایر اطرافیان و دوستان مان. در نتیجه آنچه که ما درباره خودمان فکر میکنیم وابسته به برداشت دیگران از ماست. پس در حقیقت ما بارها و بارها به صورتی دقیق ذهن دیگران را برای پیدا کردن خودمان و رسیدن به خودشناسی کاوش میکنیم. البته این فرآیندی بسیار نامحسوس است.
به این ترتیب فرد از احساسات، علائق، توانایی ها و مهارت های خود آگاهی پیدا می کند و خود را بر همین اساس تعریف می کند. انسان ها برای شناخت دقیق خصوصیات خود نیاز به آگاهی از درون دارند. خودآگاهی به فرد این امکان را می دهد که به خصوصیات مثبت و منفی خود واقف شود و با همین شناخت و برداشت از خود دست به انتخاب در عرصه های مختلف زندگی از جمله حوزه تحصیلی، خانوادگی، شغلی و غیره بزند.
آگاهی از مهارت ها به شخص این امکان را می دهد که با اعتماد بیشتری وارد این عرصه ها شود و در مقابل ناکامی ها و تعارضات استقامت کند. به عنوان مثال دانشجویی که امتحان سختی در پیش دارد، دائما این سوال را از خود میپرسد که آیا من موفق می شوم؟ و پاسخی که به این سوال میدهد به موقعیت های مشابه و سطحی از آگاهی که از توانمندی های خودش بدست آورده است برمیگردد. اینکه چطور رفتار کرده است و دیگران چه بازخورد هایی به او داده اند. آیا من فرد باهوشی هستم؟ خوب درس خوانده ام؟ دیگران چه برداشتی از من دارند؟
به میزانی که افراد آگاهی بیشتری از حالات خود داشته باشند کنترل هیجانی بهتری هم خواهند داشت. در حالی که عدم آگاهی منجر به بروز تعارضات و ناکامی خواهد شد.
اهمیت خودآگاهی از آنجایی بیشتر روشن خواهد شد که در متون دینی و فلسفی هم به اهمیت خودآگاهی به عنوان امری مهم تاکید شده است. در متون کهن بودیسم از خودآگاهی به عنوان هدفی برای رهایی از رنج اشاره می کند: وقتی ما از خودمان و شرایطی که در اطرافمان قرار دارد آگاه شویم قادر به دیدن و عمل بر روی تمام تجلی های رنج خواهیم بود. اسلام هم بر خودآگاهی تاکید کرده است: هر کس خود را شناخت، خدای خود را شناخته است، خود شناسی مفید ترین شکل شناخت و نشانه خردمندی است.
همانطور که گفته شد دیگران عامل مهمی برای شناساندن توانایی های انسان به خود فرد هستند. بنابراین میبینیم که مهارت خودآگاهی به این مسئله اشاره دارد که افراد باید بتوانند تصویری واقعی از خود نشان دهند و خودشان را تعریف کنند، ارزش های مورد قبول خود را بشناسند و بر خواسته ها، تمایلات، نیازها، ترس ها، هیجانات و نقاط مثبت و منفی خود اشراف داشته باشند
تیم مشاوره روانشناسی نگاه نو، خدمات مشاوره تلفنی مرتبط با شناخت فردی و یا روابط بین فردی ارائه میکند و پیشنهاد میکنیم در صورتی که علاقه مند به مسائل مربوط به شناخت خود هستید، با مشاورین تخصصی مرکز روانشناسی نگاه نو یک جلسه اولیه تنظیم کنید. فقط کافیه با کلیک بر روی دکمه دریافت مشاوره و ثبت نام یا ورود به پنل نگاه نو، به چند سوال مرتبط پاسخ دهید، مشاور تخصصی مدنظر خود را انتخاب، زمان مناسب برای دریافت مشاوره تلفنی را ثبت کنید. همکاران پشتیبانی نگاه نو با شما تماس خواهند گرفت و وقت مشاوره شما را نهایی میکنند.
برگرفته از کتاب من به روایت من
نوشته نیما قربانی
خودآگاهی به معنای شناختی است که فرد نسبت به خود دارد. این شناخت از دو طریق حاصل می شود. یکی از طریق مقایسه ای که فرد بین خود و دیگران انجام می دهد و دیگری از طریق بازخورد هایی که دیگران به او می دهند حاصل می شود. ما ذهن مان را در وهله اول از طریق ذهن پدر و مادرمان می شناسیم و بعد هم از طریق سایر اطرافیان و دوستان مان. در نتیجه آنچه که ما درباره خودمان فکر میکنیم وابسته به برداشت دیگران از ماست. پس در حقیقت ما بارها و بارها به صورتی دقیق ذهن دیگران را برای پیدا کردن خودمان و رسیدن به خودشناسی کاوش میکنیم. البته این فرآیندی بسیار نامحسوس است.
به این ترتیب فرد از احساسات، علائق، توانایی ها و مهارت های خود آگاهی پیدا می کند و خود را بر همین اساس تعریف می کند. انسان ها برای شناخت دقیق خصوصیات خود نیاز به آگاهی از درون دارند. خودآگاهی به فرد این امکان را می دهد که به خصوصیات مثبت و منفی خود واقف شود و با همین شناخت و برداشت از خود دست به انتخاب در عرصه های مختلف زندگی از جمله حوزه تحصیلی، خانوادگی، شغلی و غیره بزند.
آگاهی از مهارت ها به شخص این امکان را می دهد که با اعتماد بیشتری وارد این عرصه ها شود و در مقابل ناکامی ها و تعارضات استقامت کند. به عنوان مثال دانشجویی که امتحان سختی در پیش دارد، دائما این سوال را از خود میپرسد که آیا من موفق می شوم؟ و پاسخی که به این سوال میدهد به موقعیت های مشابه و سطحی از آگاهی که از توانمندی های خودش بدست آورده است برمیگردد. اینکه چطور رفتار کرده است و دیگران چه بازخورد هایی به او داده اند. آیا من فرد باهوشی هستم؟ خوب درس خوانده ام؟ دیگران چه برداشتی از من دارند؟
به میزانی که افراد آگاهی بیشتری از حالات خود داشته باشند کنترل هیجانی بهتری هم خواهند داشت. در حالی که عدم آگاهی منجر به بروز تعارضات و ناکامی خواهد شد.
اهمیت خودآگاهی از آنجایی بیشتر روشن خواهد شد که در متون دینی و فلسفی هم به اهمیت خودآگاهی به عنوان امری مهم تاکید شده است. در متون کهن بودیسم از خودآگاهی به عنوان هدفی برای رهایی از رنج اشاره می کند: وقتی ما از خودمان و شرایطی که در اطرافمان قرار دارد آگاه شویم قادر به دیدن و عمل بر روی تمام تجلی های رنج خواهیم بود. اسلام هم بر خودآگاهی تاکید کرده است: هر کس خود را شناخت، خدای خود را شناخته است، خود شناسی مفید ترین شکل شناخت و نشانه خردمندی است.
همانطور که گفته شد دیگران عامل مهمی برای شناساندن توانایی های انسان به خود فرد هستند. بنابراین میبینیم که مهارت خودآگاهی به این مسئله اشاره دارد که افراد باید بتوانند تصویری واقعی از خود نشان دهند و خودشان را تعریف کنند، ارزش های مورد قبول خود را بشناسند و بر خواسته ها، تمایلات، نیازها، ترس ها، هیجانات و نقاط مثبت و منفی خود اشراف داشته باشند
تیم مشاوره روانشناسی نگاه نو، خدمات مشاوره تلفنی مرتبط با شناخت فردی و یا روابط بین فردی ارائه میکند و پیشنهاد میکنیم در صورتی که علاقه مند به مسائل مربوط به شناخت خود هستید، با مشاورین تخصصی مرکز روانشناسی نگاه نو یک جلسه اولیه تنظیم کنید. فقط کافیه با کلیک بر روی دکمه دریافت مشاوره و ثبت نام یا ورود به پنل نگاه نو، به چند سوال مرتبط پاسخ دهید، مشاور تخصصی مدنظر خود را انتخاب، زمان مناسب برای دریافت مشاوره تلفنی را ثبت کنید. همکاران پشتیبانی نگاه نو با شما تماس خواهند گرفت و وقت مشاوره شما را نهایی میکنند.
برگرفته از کتاب من به روایت من
نوشته نیما قربانی
تاریخ انتشار: ۱۳۹۸/۱۰/۰۳
کاندیدای دکتری تخصصی روانشناسی - عضویت سازمان نظام: 29738