با پرخاشگری در کودکان چه باید کرد؟

چرا کودکان پرخاشگری می کنند؟

هرچند به نظر تکان دهنده میرسد اما پرخاشگری یک قسمت عادی از رشد کودک محسوب می‌شود. بسیاری از کودکان گاهاً از همکلاسی‌هایشان اسباب بازی‌ها را می‌قاپند، هم‌بازی‌هایشان را چنگ می‌زنند، لگد می‌زنند و یا از اعماق وجودشان فریاد می‌کشند. در اینجا سعی کردیم به دلایل به وجود آمدن برخی از این رفتارها بپردازیم:

1-اضطراب محیط جدید:
اگر فرزند شما برای اولین بار است که به مهدکودک یا پیش دبستانی می‌رود و عادت ندارد ساعت طولانی از خانه دور باشد یا اگر او بیش از همه چیز احساس ناراحتی یا نادیده گرفته شدن از سمت والدین کند، ممکن است این احساس را با پرت کردن کودکی که او را اذیت می‌کند، تلافی کند.

2- گرسنگی و خستگی:
ممکن است کودک شما زمانی که احساس خستگی و گرسنگی می‌کند از خود رفتارهای پرخاشگرانه‌ای بروز دهد. او کاملاً نمی‌داند که چگونه این شرایط را مدیریت کند، بنابراین با گاز گرفتن، ضربه زدن یا پرتاب کردن پاسخ می‌دهد. حتی یک کودک در سن مدرسه نیز ممکن است همچنان در کنترل خویش مشکل داشته باشد.

3- مواجهه با ناکامی:
کودکان خردسال هنوز در حال یادگیری انواع مهارت‌های جدید از جمله استفاده از قیچی تا صحبت کردن با جملات پیچیده هستند و این یادگیری برای آنها ممکن است گاهی با ناکامی‌هایی نیز همراه باشد و کودک بی تجربه برای بروز ناراحتی حاصل از این ناکامی به پرخاشگری متوسل شود.
همچنین یک مشکل یادگیری می‌تواند گوش دادن، تمرکز یا خواندن را برای او دشوار کند. مانع از عملکرد وی در مدرسه شود و باعث ناامیدی او گردد. یا شاید یک ضربه روانی مانند طلاق والدین یا بیماری در خانواده بیش از ظرفیت کودک برای مواجهه با آن ناکامی باشد که در نهایت منجر به صدمه و عصبانیت در او گردد.

علت پرخاشگری فرزند شما هر چه که باشد، احتمالاً او در نهایت، می‌تواند این مسئله را پشت سر بگذارد. زیرا در استفاده از کلمات به جای مشت و لگد مهارت بیشتری پیدا می‌کند تا مشکلات خود را حل کند. نکته اصلی کمک به او برای فهم این موضوع است که قطعاً بهترین راه برای حل اختلافات صحبت کردن است نه کشیدن موهای دوست!

با پرخاشگری فرزندم چه کار کنم؟

ممکن است در مواجهه با پرخاشگری های کودکان خسته باشید یا طاقت تان تمام شده باشد و به دنبال راه حل هایی برای سروسامان دادن به اینگونه رفتارها در او باشید که در عین حال به اعتماد به نفس فرزندتان هم آسیبی وارد نشود. در اینجا به برخی از راهکارهای مواجهه با پرخاشگری کودک اشاره خواهیم کرد:

راهکار اول: خودتان الگوی خوبی برای کودک باشید.
مهم نیست که در حال حاضر چقدر عصبانی هستید، سعی کنید فریاد نزنید، کتک نزنید یا به فرزند خود نگویید که او بد است. پس ابتدا به جای اینکه فرزندتان را تغییر دهید، رفتار خود را تغییر دهید.دیدن رفتارهای پرخاشگرانه در شما به سادگی به او می‌آموزد که پرخاشگری کلامی و جسمی راهیست که مجاز است همانند بزرگسالان هنگام دیوانه شدن از آن برای ابراز خشم و ناکامی استفاده کند. درعوض، شما می توانید با کنترل خلق و خوی خود و در صورت لزوم با آرامش اما قاطعانه او را از انجام رفتار پرخاشگرانه منع کنید.

راهکار دوم: در اجرای برنامه خود محکم و باثبات باشید.
تا آنجا که ممکن است، هر بار به رفتارهای پرخاشگرانه او با یک روش مشخص پاسخ دهید. هرچه ثبات شما در این زمینه بیشتر باشد، زودتر الگویی را تنظیم خواهید کرد که فرزند شما آن را بشناسد و انتظار داشته باشد.
سرانجام در این صورت متوجه می‌شود که اگر او بدرفتاری کند، از سرگرمی‌هایش محروم خواهد شد. این اولین قدم برای کنترل رفتارهای خودش است. حتی اگر او اقدام به رفتارهای پرخاشگرانه در جمع هم کرد، همچنان برنامه خود را ادامه دهید. بیشتر والدین وضعیت شما را درک می کنند زیرا همه‌ی آنها این روزها را تجربه کرده‌اند.

راهکار سوم: با فرزند خود همدلانه صحبت کنید.
بگذارید خشم کودک فروکش کند و سپس با آرامش درباره آنچه اتفاق افتاده است با او صحبت کنید. بهترین زمان برای انجام این کار پس از آرام شدن اوضاع است اما قبل از اینکه او همه چیز را فراموش کند. حالت ایده آل، 30 دقیقه تا یک ساعت بعد از آن اتفاق است.
از او بپرسید که آیا می‌تواند توضیح دهد که چه چیزی باعث برافروختگی او شده است یا خیر. ("فکر میکنی چرا اینقدردر مورد دوستت عصبانی شدی؟")
توضیح دهید که بعضی اوقات عصبانیت کاملاً طبیعی است، اما این پرت کردن، ضربه زدن، لگد زدن یا فحش دادن است که اشکال دارد. روش‌های بهتری برای تخلیه خشم پیشنهاد کنید: لگد زدن به یک توپ، ضربات مشت به یک بالشت، پیدا کردن یک فرد بالغ برای واسطه شدن برای حل آن اختلاف و یا به سادگی ابراز احساسات به دوست خود: من واقعاً عصبانی هستم چون کتاب مرا گرفتی!

راهکار چهارم: احساسات ناخوشایند اش را به او نشان دهید.
راه دیگر برای کمک به فرزندتان در کنار آمدن با احساساتش، امتحان کردن زمان نزدیکی "time ins" (بر خلاف time out ) است. هر وقت بادکنک خشم کودکتان شروع به باد شدن کرد، کاری را که انجام می‌دهید متوقف کنید و از او بخواهید که با شما بنشیند و لحظه‌ای ساکت باشد. اگر او به شما اجازه داد، او را در آغوش بکشید یا دست او را بگیرید.
سپس، پس از چند دقیقه آرامش، به طور خلاصه درباره آنچه اتفاق افتاده است با او صحبت کنید و اینکه چگونه او می‌تواند عصبانیت خود را به گونه‌ای دیگر اداره کند. هدف این است که در ضمن در نظر گرفتن گزینه‌های دیگر برای بیان خشم خود، به او یاد دهیم که احساسات خود را بشناسد و درک کند.
همچنین زمان خوبی است که به او آموزش دهیم تا از موقعیت‌های ناخوشایند و دیگرانی که باعث عصبانیت او شده‌اند فاصله بگیرد تا اینکه بتواند به فکر راه بهتر برای پاسخ دادن باشد تا اینکه اجازه دهد مشت‌هایش پرواز کنند. شما می‌توانید با خواندن کتاب‌هایی در رابطه با روش‌های کنترل خشم، به کودک خود کمک کنید تا با عصبانیت خود مقابله کند.

راهکار پنجم: به رفتار خوب کودک پاداش دهید.
به جای اینکه فقط هنگام بدرفتاری به فرزندتان توجه کنید، سعی کنید رفتارهای خوب و مثبت او را نیز ببینید. مثل زمانی که هنگام بازی با کودک دیگری نوبت خود را به او می‌دهد یا اسباب ‌بازی‌هایش را با او تقسیم می‌کند.
به فرزند خود بگویید که به او افتخار می‌کنید. به او نشان دهید که خودکنترلی و حل و فصل اختلافات رضایت بخش‌تر است و از این شیوه نتیجه بهتری می‌گیرد تا اینکه بچه‌های دیگر را بزند یا وسایل را پرت کند.
یک تقویم مخصوص را روی یخچال یا در اتاق خواب نگه دارید و هنگامی که موفق به کنترل خودش شد، با برچسب رنگی به او پاداش دهید.

راهکار ششم: مسئولیت‌پذیری را به کودک آموزش دهید.
اگر پرخاشگری فرزند شما به وسایل خودش و دیگران آسیب برساند و آشفتگی ایجاد کند، او باید در درست کردن و اصلاح آن‌ها کمک کند و یا از فردی که نسبت به او پرخاشگری داشته است عذرخواهی کند. به عنوان مثال، او می‌تواند یک اسباب بازی شکسته را به هم بچسباند، یا وسایلی را که با عصبانیت پرت کرده، تمیز کند.
این عمل را به عنوان یک مجازات قرار ندهید، بلکه پیامد طبیعی یک عمل پرخاشگرانه است - کاری که هر کسی در صورت شکستن چیزی باید انجام دهد.
همچنین اطمینان حاصل کنید که کودک شما متوجه می‌شود که وقتی او مرزهای خود را پشت سر می‌گذارد ، باید بگوید "متاسفم". عذرخواهی‌های او ممکن است در ابتدا ناعادلانه به نظر برسد، اما این درس در نهایت در وجود و ذهن او نهادینه خواهد شد.

راهکار هفتم: به رفتارهای پرخاشگرانه کودک سریع پاسخ دهید.
وقتی کودکتان مرتکب رفتار پرخاشگرانه می‌شود، بلافاصله پاسخ دهید. این درست نیست که صبر کنید تا برای بار سوم برادرش را بزند، و بعد به سرش فریاد بزنید: "دیگه کافیه!" (به ویژه هنگامی که قبلاً وی را به دلیل موارد بیشمار مرتکب شده در آخرین ساعت مورد توبیخ قرار دادید) حتی در این صورت، بهتر است وقتی کاری را اشتباه انجام داد به او اطلاع دهید. او را برای یک مدت کوتاه از محیط دور کنید و برای آن یک زمان فاصله (time out) سه چهار دقیقه ای در نظر بگیرید(کودک پیش دبستانی) برای یک کودک بزرگتر، شما ممکن است در پاسخ به طغیان‌های تهاجمی، یک امتیاز را از او بگیرید - برای مثال ، کم کردن زمان تماشای تلوزیون، یا کم کردن پول تو جیبی.
دلیل اینکار برای او این است که رفتار خود را با پیامد پیوند دهد و بفهمد که اگر او وسایل را پرت کند یا فریاد بزند، چیزی را که دوست دارد از دست خواهد داد.

راهکار هشتم: نسبت به تاثیرات فیلم‌ها و بازی‌ها بر کودک حساس باشید.
بعضی از کارتون‌ها و رسانه‌های دیگری که برای کودکان در نظر گرفته شده است، با فریاد، تهدید، تکان دادن و ضرب و شتم همراه هستند. بنابراین سعی کنید بر نمایش‌ها و بازی‌های دیجیتالی را که کودک شما در طول روز می‌بیند و بازی می‌کند، نظارت کنید - به خصوص اگر مستعد پرخاشگری باشد.
آکادمی اطفال آمریکا، والدین را ترغیب می کند تا رسانه‌هایی با کیفیت بالا و مناسب برای کودکان انتخاب کنند و زمان استفاده از فیلم‌ها و بازی‌ها را به یک ساعت در روز محدود کنند. این سازمان همچنین از والدین خواسته است که در تماشای این فیلم‌ها یا کارتون‌ها با فرزند خود همراهی کنند و در مورد آن صحبت کنند.

کلام آخر

اگر در خصوص پرخاشگری ها فرزندتون احتیاج به کمک دارید از ما کمک بگیرید.
بعضی از بچه‌ها نسبت به سایر همسالان پرخاشگری بیشتری از خود نشان می دهند. اگر رفتار فرزند شما مکرر و شدید است، در مدرسه یا فعالیت‌های سازمان یافته دیگر اختلال ایجاد می‌کند و منجر به حمله جسمی به کودکان یا بزرگسالان می‌شود، با یک روانشناس کودک مشورت کنید.
گاهی اوقات یک اختلال یادگیری یا رفتاری تشخیص داده نشده در پشت سرخوردگی و عصبانیت قرار دارد، یا گاهی اوقات مشکل مربوط به مشکلات خانوادگی یا عاطفی است. هرچه منبع آن باشد، مشاور می تواند به فرزند شما کمک کند تا از طریق احساساتی که تمایل به پرخاشگری دارند، با کودک کار کند و یاد بگیرد که در آینده آنها را بهتر کنترل کند.
اگر فرزند شما به مشاوره نیاز دارد، می‌توانید این اطمینان را داشته باشید که بدانید مجبور نیستید به تنهایی با این مشکل کنار بیایید. بنابراین در صورتی که احساس می‌کنید این رفتارها هم به کودک و هم به اطرافیانش صدمه وارد می‌کند حتماً از یک متخصص مشورت بگیرید. همچنین می توانید از طریق مشاوره تلفنی و یا مشاوره آنلاین با متخصصین تیم نگاه نو در ارتباط باشید و از ما کمک بگیرید.

منابع

ترجمه از سایت: https://www.babycenter.com
مقاله پرخاشگری در کودکان: دلائل بروز پرخاشگری و راهکارهای مقابله با آن

برای دریافت مشاوره تخصصی در حوزه تربیت جنسی کودکان میتوانید از مشاورین نگاه نو مشاوره بگیرید:

پدیده رضایی
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی و بلوغ

دریافت مشاوره پرخاشگری کودک از خانم پدیده رضایی

لیلا رفیعی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی، بلوغ و روابط خانواده

دریافت مشاوره پرخاشگری کودک از خانم لیلا رفیعی

فهیمه احمدی
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی و بلوغ

دریافت مشاوره پرخاشگری کودک از خانم فهیمه احمدی

شاید به این مطالب روانشناسی هم علاقه مند باشید

مشاوره کودک

چطور در دوران کرونا با نافرمانی های کودک مان رفتار کنیم؟
این روزها با همه گیری کرونا اکثر والدین با بهانه گیری ها و تنش های بیشتر فرزندان خود مواجه هستند. سوال اغلب والدین این است که چگونه میتوان پاسخگوی نیاز های کودکان در این شرایط قرنطینه بود و با لجبازی ها و نافرمانی های آنها چگونه باید رفتار کرد؟ بیشتر بخوانید

مشاوره کودک

چگونه کودکی موفق و مستقل تربیت کنیم؟
یکی از مشکلات تربیتی امروزه، وابستگی بیش از اندازه فرزندان به والدین است.
اگر فرزند به صورت افراطی به والدین خود وابسته بمانند، پس از جدایی از والدین و قرار گرفتن در موقعیت های اجتماعی، مشکلات زیادی از جمله ارتباط با همسالان خواهد داشت. بیشتر بخوانید

مشاوره کودک

چگونه به شکل گیری اعتماد به نفس بالا در فرزندم کمک کنم؟
اعتماد به نفس یکی از مهمترین پایه‌ها در رشد هر کودک محسوب می‌شود. تقویت و شکل گیری اعتماد بنفس سالم نقش مهمی در نحوه برخورد با مشکلات، فشار همسالان، موفقیت های تحصیلی و سایر چالش‌های موجود در مسیر زندگی خواهد داشت. بیشتر بخوانید

تاریخ انتشار: ۱۳۹۹/۰۵/۰۹

فهیمه احمدی

دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی - عضویت سازمان نظام روانشناسی: ۳۹۴۳۹