پنج روش برای آموزش مهارت کنترل خشم به کودک
سوال مراجع محترم:
سوالم از شما اینکه من نسبت به دختر ۶ ساله ام وقتی خیلی عصبانی و تند رفتار میکنه چه واکنشی باید نشون بدم. معمولا وقتی به خواسته ای که داره نمی رسه شروع میکنه بدرفتاری و انقدر خواسته شو تکرار میکنه تا ما رو مجبور میکنه به میل خودش رفتار کنیم. حتی یک بار من و پدرش رو کتک زد و بعدش عذرخواهی کرد اما چه فایده ای داره که انقدر عصبانی میشه و بعدش پشیمون میشه. حتی بارها این رفتار رو نسبت به برادر کوچیک ترش داره و از دستش کلافه شدیم. لطفا راهنمایی مون کنید.
پاسخ درمانگر (فهیمه احمدی):
عصبانیت یک احساس عادی و سالم است. اما بسیاری از کودکان باید برای درک تفاوت بین احساس عصبانیت و رفتار پرخاشگرانه آموزش ببینند. وقتی کودکان نمی‌دانند چگونه با احساسات خود کنار بیایند، ناکامی و عصبانیت می‌تواند به سرعت به سرکشی، بی احترامی، پرخاشگری و بداخلاقی تبدیل شود.
در صورت عدم کنترل، پرخاشگری‌های کودکانه مانند دعوا، تف و پرت کردن می تواند منجر به مشکلات دیگری شود. به عنوان مثال، عصبانیت و پرخاشگری در بزرگسالی با مشکلات تحصیلی، طرد همسالان و سلامت روانی ضعیف مرتبط بوده است.
برای کودکانی که در کنترل خشم خود مشکل دارند، از این پنج استراتژی برای آموزش مهارت های مدیریت خشم استفاده کنید.
مرحله اول: بین احساسات و رفتار تفاوت قائل شوید.
به بچه ها بیاموزید که احساسات خود را برچسب بزنند، بنابراین می‌توانند احساس خشم و ناامیدی خود را بیان کنند. سعی کنید بگویید، "مشکلی نیست که عصبانی شوی اما ضربه زدن درست نیست." به آنها کمک کنید وقتی احساس عصبانیت می‌کنند خود را کنترل کنند. بعضی اوقات، رفتار پرخاشگرانه ناشی از انواع احساسات ناراحت‌کننده مانند غم و اندوه و شرمساری است.
بنابراین، به فرزندان خود کمک کنید تا دریابند که چرا احساس عصبانیت می‌کنند. شاید آنها از لغو یک تاریخ بازی ناراحت باشند، اما آنها با عصبانیت پاسخ می‌دهند زیرا این کار راحت‌تر است یا این صدمه‌ای که احساس می‌کنند را می‌پوشاند. صحبت کردن در مورد احساسات اغلب و به مرور زمان به بچه‌ها کمک می‌کند احساسات خود را بهتر بشناسند.
مرحله دوم: خودتان مدل مناسب کنترل خشم باشید.
بهترین روش برای آموزش نحوه کنار آمدن با خشم به کودکان نشان دادن نحوه برخورد خود شما با احساسات خودتان هنگام احساس عصبانیت است. وقتی کودکان تماشا می‌کنند که شما به راحتی کنترل خود را از دست می‌دهید، احتمالاً همان کار را می‌کنند. اما، اگر ببینند شما با احساسی ملایم و مهربانانه با احساسات خود کنار می‌آیید، آنها نیز این کار را انجام می‌دهند.
اگرچه محافظت از کودکان در برابر بیشتر مشکلات بزرگسالان مهم است، اما نشان دادن چگونگی کنترل احساس عصبانیت بسیار سالم است. به زمان‌هایی که احساس ناامیدی می‌کنید اشاره کنید تا کودک شما درک کند که بزرگسالان نیز گاهی اوقات عصبانی می‌شوند.
درست است که بگوییم، "من عصبانی هستم که ماشین جلوی ما متوقف نشد تا اجازه دهد آن بچه ها از خیابان عبور کنند اما من می‌خواهم متوقف شوم تا آنها بتوانند با خیال راحت عبور کنند. "
به کلام در آوردن(بیان کردن) احساسات خود به کودکان می‌آموزد که درباره احساسات خود صحبت کنند. همچنین، وقتی در مقابل فرزندتان خونسردی خود را از دست می‌دهید، مسئولیت رفتار خود را به عهده بگیرید. عذرخواهی کنید و درمورد آنچه باید به جای آن انجام می‌دادید توضیح دهید. بگویید ، "متاسفم که شما مجبور شدید امروز فریاد کشیدن من را زمانی که عصبانی شدم ببینید. من باید به جای بلند کردن صدا، هنگام عصبانیت به پیاده‌روی می‌رفتم تا خنک شوم. »
مرحله سوم:قوانین خشم وضع کنید.
بیشتر خانواده‌ها قوانین غیررسمی خانوادگی در مورد اینکه چه رفتاری در هنگام عصبانیت قابل قبول است و چه چیزی نیست، دارند. برای بعضی از خانواده‌ها مهم نیست که درب محکم بسته شود و صدایی بلند شود در حالی که خانواده‌های دیگر تحمل کمتری نسبت به چنین رفتارهایی دارند. قوانین مکتوب خانوادگی ایجاد کنید که انتظارات شما را مشخص کند.
قوانین خشم باید در مورد رفتار محترمانه نسبت به دیگران باشد. به قوانینی مانند پرخاشگری جسمی، مسخره کردن و آسیب زدن به وسایل بپردازید تا فرزندان شما درک کنند که وقتی عصبانی هستند نمی‌توانند چیزهایی را پرت کنند، وسایل را بشکنند، یا به دیگران به صورت کلامی یا جسمی صدمه بزنند.
مرحله چهارم: مهارت‌های سالم مدیریت خشم را آموزش دهید
کودکان باید راه‌های مناسب برای مقابله با خشم خود را بدانند. به جای اینکه به او بگویید، "به برادرت ضربه نزن"، توضیح دهید که وقتی احساس ناراحتی می‌کنند چه کاری می‌توانند انجام دهند. بگویید: "دفعه دیگر، از کلمات خود استفاده کنید" یا "وقتی احساس عصبانیت کردید از او دور شوید". همچنین میتوانید بپرسید ، "به جای ضربه زدن چه کاری می‌توانستی انجام دهی؟" اینکار به کودک در شناسایی راهکارهایی که می‌توانند مفید باشند، کمک می‌کند.
همچنین میتوانید یک جعبه آرامش ایجاد کنید که در صورت ناراحتی از آنها استفاده شود. یک جعبه را با وسایلی پر کنید که به آنها کمک می‌کند تا به آرامش برسند، مانند کتاب رنگ آمیزی و مداد رنگی، لوسیون خوشبو یا موسیقی آرامش بخش. درگیر کردن حواس آنها می‌تواند به آرامش ذهن و بدن آنها کمک کند.
از زمان سکوت (تایم اوت) به عنوان ابزاری برای کمک به کودک برای رسیدن به آرامش استفاده کنید. به آنها بیاموزید که قبل از اینکه دچار مشکل شوند می‌توانند تایم اوت کنند. دور شدن از یک موقعیت و چند دقیقه وقت برای آرام شدن می‌تواند برای کودکان مستعد خشم واقعاً مفید باشد.
همچنین مهارت‌های حل مسئله را بیاموزید تا کودکان یاد بگیرند تشخیص دهند که می‌توانند بدون توسل به پرخاشگری مشکلات را حل کنند. در مورد راه‌های حل صلح آمیز درگیری صحبت کنید.
مرحله پنجم:پیامدها را در صورت لزوم ارائه دهید.
وقتی فرزند شما از قوانین خشم پیروی می‌کند، پیامدهای مثبت به آنها بدهید و در هنگام نقض قوانین آنها را با پیامدهای منفی کار خود رو به رو کنید. عواقب مثبت، مانند سیستم پاداش یا پاداش‌های ژتونی، می‌تواند کودک را تشویق کند تا هنگام ناراحتی از مهارت‌های کنترل خشم استفاده کند.
اگر کودک شما پرخاشگر شد، پیامدهای فوری را دنبال کنید. عواقب فوری ممکن است شامل زمان سکوت(تایم اوت)، از دست دادن امتیازات، یا پرداخت غرامت با انجام کارهای اضافی یا گرفتن یک اسباب بازی به دلیل پرخاشگری آنها باشد.
کلام آخر
طبیعی است که کودکان گاهی برای کنترل خشم خود درگیر باشند. اما، با راهنمایی شما، مهارت‌های کودک شما بهبود می‌یابد. وقتی کودکان تلاش می‌کنند تا عصبانیت خود را کنترل کنند یا مشکلات پرخاشگری آنها بدتر می‌شود، مراجعه به یک متخصص و مشاور مهم است.
یک متخصص می‌تواند از مشکلات اساسی بهداشت روان را جلوگیری کند و می‌تواند در ایجاد یک برنامه مدیریت رفتار کمک کند. در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر میتوانید از طریق مشاوره آنلاین با ما در تماس باشید.
سوالم از شما اینکه من نسبت به دختر ۶ ساله ام وقتی خیلی عصبانی و تند رفتار میکنه چه واکنشی باید نشون بدم. معمولا وقتی به خواسته ای که داره نمی رسه شروع میکنه بدرفتاری و انقدر خواسته شو تکرار میکنه تا ما رو مجبور میکنه به میل خودش رفتار کنیم. حتی یک بار من و پدرش رو کتک زد و بعدش عذرخواهی کرد اما چه فایده ای داره که انقدر عصبانی میشه و بعدش پشیمون میشه. حتی بارها این رفتار رو نسبت به برادر کوچیک ترش داره و از دستش کلافه شدیم. لطفا راهنمایی مون کنید.
پاسخ درمانگر (فهیمه احمدی):
عصبانیت یک احساس عادی و سالم است. اما بسیاری از کودکان باید برای درک تفاوت بین احساس عصبانیت و رفتار پرخاشگرانه آموزش ببینند. وقتی کودکان نمی‌دانند چگونه با احساسات خود کنار بیایند، ناکامی و عصبانیت می‌تواند به سرعت به سرکشی، بی احترامی، پرخاشگری و بداخلاقی تبدیل شود.
در صورت عدم کنترل، پرخاشگری‌های کودکانه مانند دعوا، تف و پرت کردن می تواند منجر به مشکلات دیگری شود. به عنوان مثال، عصبانیت و پرخاشگری در بزرگسالی با مشکلات تحصیلی، طرد همسالان و سلامت روانی ضعیف مرتبط بوده است.
برای کودکانی که در کنترل خشم خود مشکل دارند، از این پنج استراتژی برای آموزش مهارت های مدیریت خشم استفاده کنید.
مرحله اول: بین احساسات و رفتار تفاوت قائل شوید.
به بچه ها بیاموزید که احساسات خود را برچسب بزنند، بنابراین می‌توانند احساس خشم و ناامیدی خود را بیان کنند. سعی کنید بگویید، "مشکلی نیست که عصبانی شوی اما ضربه زدن درست نیست." به آنها کمک کنید وقتی احساس عصبانیت می‌کنند خود را کنترل کنند. بعضی اوقات، رفتار پرخاشگرانه ناشی از انواع احساسات ناراحت‌کننده مانند غم و اندوه و شرمساری است.
بنابراین، به فرزندان خود کمک کنید تا دریابند که چرا احساس عصبانیت می‌کنند. شاید آنها از لغو یک تاریخ بازی ناراحت باشند، اما آنها با عصبانیت پاسخ می‌دهند زیرا این کار راحت‌تر است یا این صدمه‌ای که احساس می‌کنند را می‌پوشاند. صحبت کردن در مورد احساسات اغلب و به مرور زمان به بچه‌ها کمک می‌کند احساسات خود را بهتر بشناسند.
مرحله دوم: خودتان مدل مناسب کنترل خشم باشید.
بهترین روش برای آموزش نحوه کنار آمدن با خشم به کودکان نشان دادن نحوه برخورد خود شما با احساسات خودتان هنگام احساس عصبانیت است. وقتی کودکان تماشا می‌کنند که شما به راحتی کنترل خود را از دست می‌دهید، احتمالاً همان کار را می‌کنند. اما، اگر ببینند شما با احساسی ملایم و مهربانانه با احساسات خود کنار می‌آیید، آنها نیز این کار را انجام می‌دهند.
اگرچه محافظت از کودکان در برابر بیشتر مشکلات بزرگسالان مهم است، اما نشان دادن چگونگی کنترل احساس عصبانیت بسیار سالم است. به زمان‌هایی که احساس ناامیدی می‌کنید اشاره کنید تا کودک شما درک کند که بزرگسالان نیز گاهی اوقات عصبانی می‌شوند.
درست است که بگوییم، "من عصبانی هستم که ماشین جلوی ما متوقف نشد تا اجازه دهد آن بچه ها از خیابان عبور کنند اما من می‌خواهم متوقف شوم تا آنها بتوانند با خیال راحت عبور کنند. "
به کلام در آوردن(بیان کردن) احساسات خود به کودکان می‌آموزد که درباره احساسات خود صحبت کنند. همچنین، وقتی در مقابل فرزندتان خونسردی خود را از دست می‌دهید، مسئولیت رفتار خود را به عهده بگیرید. عذرخواهی کنید و درمورد آنچه باید به جای آن انجام می‌دادید توضیح دهید. بگویید ، "متاسفم که شما مجبور شدید امروز فریاد کشیدن من را زمانی که عصبانی شدم ببینید. من باید به جای بلند کردن صدا، هنگام عصبانیت به پیاده‌روی می‌رفتم تا خنک شوم. »
مرحله سوم:قوانین خشم وضع کنید.
بیشتر خانواده‌ها قوانین غیررسمی خانوادگی در مورد اینکه چه رفتاری در هنگام عصبانیت قابل قبول است و چه چیزی نیست، دارند. برای بعضی از خانواده‌ها مهم نیست که درب محکم بسته شود و صدایی بلند شود در حالی که خانواده‌های دیگر تحمل کمتری نسبت به چنین رفتارهایی دارند. قوانین مکتوب خانوادگی ایجاد کنید که انتظارات شما را مشخص کند.
قوانین خشم باید در مورد رفتار محترمانه نسبت به دیگران باشد. به قوانینی مانند پرخاشگری جسمی، مسخره کردن و آسیب زدن به وسایل بپردازید تا فرزندان شما درک کنند که وقتی عصبانی هستند نمی‌توانند چیزهایی را پرت کنند، وسایل را بشکنند، یا به دیگران به صورت کلامی یا جسمی صدمه بزنند.
مرحله چهارم: مهارت‌های سالم مدیریت خشم را آموزش دهید
کودکان باید راه‌های مناسب برای مقابله با خشم خود را بدانند. به جای اینکه به او بگویید، "به برادرت ضربه نزن"، توضیح دهید که وقتی احساس ناراحتی می‌کنند چه کاری می‌توانند انجام دهند. بگویید: "دفعه دیگر، از کلمات خود استفاده کنید" یا "وقتی احساس عصبانیت کردید از او دور شوید". همچنین میتوانید بپرسید ، "به جای ضربه زدن چه کاری می‌توانستی انجام دهی؟" اینکار به کودک در شناسایی راهکارهایی که می‌توانند مفید باشند، کمک می‌کند.
همچنین میتوانید یک جعبه آرامش ایجاد کنید که در صورت ناراحتی از آنها استفاده شود. یک جعبه را با وسایلی پر کنید که به آنها کمک می‌کند تا به آرامش برسند، مانند کتاب رنگ آمیزی و مداد رنگی، لوسیون خوشبو یا موسیقی آرامش بخش. درگیر کردن حواس آنها می‌تواند به آرامش ذهن و بدن آنها کمک کند.
از زمان سکوت (تایم اوت) به عنوان ابزاری برای کمک به کودک برای رسیدن به آرامش استفاده کنید. به آنها بیاموزید که قبل از اینکه دچار مشکل شوند می‌توانند تایم اوت کنند. دور شدن از یک موقعیت و چند دقیقه وقت برای آرام شدن می‌تواند برای کودکان مستعد خشم واقعاً مفید باشد.
همچنین مهارت‌های حل مسئله را بیاموزید تا کودکان یاد بگیرند تشخیص دهند که می‌توانند بدون توسل به پرخاشگری مشکلات را حل کنند. در مورد راه‌های حل صلح آمیز درگیری صحبت کنید.
مرحله پنجم:پیامدها را در صورت لزوم ارائه دهید.
وقتی فرزند شما از قوانین خشم پیروی می‌کند، پیامدهای مثبت به آنها بدهید و در هنگام نقض قوانین آنها را با پیامدهای منفی کار خود رو به رو کنید. عواقب مثبت، مانند سیستم پاداش یا پاداش‌های ژتونی، می‌تواند کودک را تشویق کند تا هنگام ناراحتی از مهارت‌های کنترل خشم استفاده کند.
اگر کودک شما پرخاشگر شد، پیامدهای فوری را دنبال کنید. عواقب فوری ممکن است شامل زمان سکوت(تایم اوت)، از دست دادن امتیازات، یا پرداخت غرامت با انجام کارهای اضافی یا گرفتن یک اسباب بازی به دلیل پرخاشگری آنها باشد.
کلام آخر
طبیعی است که کودکان گاهی برای کنترل خشم خود درگیر باشند. اما، با راهنمایی شما، مهارت‌های کودک شما بهبود می‌یابد. وقتی کودکان تلاش می‌کنند تا عصبانیت خود را کنترل کنند یا مشکلات پرخاشگری آنها بدتر می‌شود، مراجعه به یک متخصص و مشاور مهم است.
یک متخصص می‌تواند از مشکلات اساسی بهداشت روان را جلوگیری کند و می‌تواند در ایجاد یک برنامه مدیریت رفتار کمک کند. در صورت نیاز به راهنمایی بیشتر میتوانید از طریق مشاوره آنلاین با ما در تماس باشید.
تاریخ انتشار: ۱۳۹۹/۰۷/۲۱
دانشجوی دکتری روانشناسی تربیتی - عضویت سازمان نظام روانشناسی: ۳۹۴۳۹