راهکارهای مواجهه با پرخاشگری همسر
سوال یکی از مخاطبین ما در مورد راهکارهای مواجهه با پرخاشگری همسر:
ما حدودا دو ساله ازدواج کردم. همسرم از بعد ازدواج خیلی تغییر کرده از نظر اخلاقی و رفتاری مثل اوایل نیست و نسبت به من سرد شده است و از همه بدتر اینکه خیلی به خانواده من توهین میکنه سر کوچکترین مسئله ای که بحث میکنیم و شروع میکنه به داد و بیداد کردن و اخیرا هم دست بزن پیدا کرده. البته من خودم هم جواب اش رو میدم. از این شرایط خسته شدم و احساس میکنم دیگه همسرم رو نمی شناسم. انگار اون هم دیگه عاشق اوایل ازدواج مون نیست. نمیدونم باید چیکار کنم. خواهش میکنم کمکم کنید.
پاسخ مشاور:
اسما بابانوری
برای حل مشکلی که مطرح کردید پیشنهاد اصلی من این است شما هر چه سریعتر و حتماً با یک روانشناس در ارتباط باشید تا بتوانید قبل از اینکه این مسئله به یک بحران آسیب زننده ای تبدیل شود آن را حل کنید یا راه حلی برای جلوگیری از این اتفاقات بیابید. پس به شکلی کاملاً قاطعانه و جدی با همسرتان گفت و گو کنید و برای ادامه زندگی مشترک تصمیمات جدی تر و قاطعانه تری بگیرید.
این توضیحات صرفا به شما خطوط کلی از مسیر درمانی رو نشون میده که بدانید مسیری که باید در اون حرکت کنید چیه اما برای درمان باید حتما از متخصصین کمک بگیرید. هر فردی منحصر بفرد هست و روان درمانی هم مثل نسخه از قبل تعریف شده نیست که برای همه یک نسخه رو بشه تجویز کرد اما به صورت کلی شما می توانید برای کنترل اوضاع از راهکارهایی که در پایین بیان می شود بهره بگیرید.
پیشنهادات زیر می تواند در کنترل اوضاع به شما کمک کند. اما قبل از اون میخوام توضیحاتی در مورد ماهیت خشم به شما ارائه بدم:
۱- اینکه احساس خشم چیه، و از چه راه هایی ابراز میشه؟
خشم می تواند یک رنجش و ناراحتی جزیی یا در نوع حاد آن، واکنشی فیزیکی و خارج از عرف باشد. واکنش افراد مختلف در مقابل احساس خشم متفاوت است. برخی افراد خشم خود را فرو می خورند و نمی خواهند کسی متوجه شود که آن ها تا چه حد عصبانی و ناراحت هستند. آن ها به شدت رفتار خود را کنترل می کنند و هیچ نشانه ای از عصبانیت از خودشان بروز نمی دهند. برخی افراد نیز هنگام احساس خشم، رفتارهای پرخاشگرانه ای از خود نشان می دهند. با صدای بلند فریاد می زنند، ناسزا می گویند، دیگران را کتک می زنند، آن ها را مسخره می کنند، به صحبت دیگران گوش نمی کنند و حقوق دیگران را نادیده می گیرند.
برخی دیگر زمان احساس خشم آرام ولی محکم صحبت می کنند و سخن دیگران را قطع نمی کنند، همچنین احساسات خود را شفاف و محترمانه بیان می کنند آن هم بدون این که حقوق دیگران را نادیده بگیرند. به این رفتارها، رفتارهای جرات مندانه می گویند. فرد با کمک رفتار جرات مندانه می تواند بدون پرخاشگری، بددهنی و خودخوری به دیگران نشان دهد که عصبانی و ناراحت شده است.
۲- چرا ما احساس خشم رو تجربه میکنیم؟
ناکامی اصلی ترین دلیل پرخاشگری است.
یکی از مهم ترین علل اصلی پرخاشگری، ناکامی در تامین نیازهاست. فرد زمانی که نیازهایش از جمله نیاز به محبت، توجه یا احترام برآورده نشود، احساس ناکامی می کند و این ناکامی زمینه ساز بروز پرخاشگری می شود.
حالا بریم سراغ چند راهکار
اگر همسر شما با شما رفتار پرخاشگرانه داشت چه کارهایی باید انجام بدین؟
اما قبل از هر چیز این رو باید بدونید که شما باید بپذیرید زندگی شما در حالت بحرانی قرار دارد و شما در معرض آسیب جدی از نظر فیزیکی و روانی قرار دارید و متاسفانه همسر شما در برقراری روابط سالم و ابراز صحیح خشم مشکل جدی دارد و هیچ کدام از زوجین اجازه ندارند که در رابطه رفتاری غیر محترمانه و مبتنی بر پرخاشگری داشته باشند. اما این رو هم باید اضافه کنم که برای مدیریت روابط زناشویی هر دو طرف مسئول هستند و باید اقدامات درست و بجایی رو انجام بدن.
راهکار اول: به خودتان مسلط باشید
هرگز مقابله به مثل نکنید و به بددهنی های وی پاسخ ندهید زیرا این رفتار موجب تشدید رفتار همسرتان می شود. بسیاری از جر و بحث ها و مشکلات بین زوجین، به دلیل تسلط نداشتن آن ها بر هیجانات به وجود می آید. گاهی اوقات زوجین با واکنش نامناسب از جمله (بی اعتنایی و بی توجهی، پرخاشگری و خشونت) ناخواسته به رفتارهای اشتباه یکدیگر دامن می زنند و متاسفانه چرخه معیوبی را ایجاد می کنند به این معنا که رفتارهای منفی همسر باعث خشم و عصبانیت زوج یا زوجه می شود و رفتار خشمگین زوج یا زوجه باعث افزایش رفتارهای منفی همسرش خواهد شد. دقت کنید در این چرخه معیوب گرفتار نشوید.
راهکار دوم: موقعیت را ترک کنید
زمانی که فکر می کنید در صورت ادامه بحث دیگر نمی توانید خشم خود را کنترل کنید ادامه صحبت تان را به زمان دیگری موکول کنید. با این کار به خود و همسرتان فرصت می دهید تا از عصبانیت و خشم فاصله بگیرید و رفتار مناسب تری داشته باشید. برای این منظور می توانید به همسرتان بگویید: «الان شرایط روحی مناسبی نداریم، ممکن است حرف هایی بزنیم که بعدا هر دو پشیمان شویم. بهتر است در شرایط بهتری با یکدیگر صحبت کنیم» یا این که «من الان عصبانی ام، بعدا در مورد این موضوع صحبت کنیم خیلی بهتر خواهد بود.»
راهکار سوم: احساسات منفی خود را بیان کنید
زمانی که همسرتان در وضعیت روحی مناسبی قرار دارد، درباره تاثیرات منفی بددهنی بر احساس و رفتار شما و زندگی مشترک تان صحبت کنید. نکته مهم این است اگر ناراحتی خود را به زبان نیاورید کسی نمی داند که شما چه احساسی دارید. به جای نمایش خشم و پرخاشگری (به طور مثال اخم کردن، سخن نگفتن، داد و فریاد زدن، فحاشی و بددهنی) با استفاده از کلمات مناسب احساس خود را بیان کنید. در زبان فارسی واژه های گوناگون و متنوعی برای بیان احساسات و افکار وجود دارد. مثلا بیان کنید «زمانی که به حرف های من توجه نمی کنی، ناراحت می شوم». با بیان احساسات خود، زمینه مناسبی را برای حل مشکلی که چنین احساساتی را به وجود آورده است، فراهم می کنید.
راهکار چهارم: به احساسات همسرتان توجه کنید و مراقب کلام خود باشید
به رفتارهای درست همسرتان هر چند ناچیز و اندک باشد توجه کنید و احساس خوب خود را در مورد رفتارهایش بیان نمایید. تحقیر، توهین، تهدید، سرزنش و پرخاشگری نکنید. دقت کنید اگر صدای تان بلندتر از همسرتان باشد یا به تندی و با پرخاشگری با وی صحبت می کنید کمی مکث کنید تا آرام شوید. دشنام و ناسزا بحث را به مشاجره تبدیل می کند. همچنین گاهی می توانید موضوع بحث را تغییر دهید. برای مثال فرض کنید در خلال بحث به جای پاسخ «نه» از ناسزا استفاده شود. از این لحظه به بعد خواهید دید که موضوع بحث هر چه باشد، به رد و بدل دشنام میان دو فرد تبدیل می شود.
راهکار پنجم: خود را آرام کنید
تکنیک هایی مانند تنفس عمیق، شست و شوی دست و صورت، نوشیدن آب و پیاده روی در کاهش خشم و عصبانیت موثر است.
راهکار ششم: به پیامد رفتار خود فکر کنید
فحاشی و بددهنی از اعتبار و احترام شما می کاهد، روابط شما را با دیگران را به خطر می اندازد، موجب آزار دیگران می شود و مهم ترین پیامد آن این است که شرایط را بحرانی تر و سخت تر می کند. فحاشی نه تنها به حل مشکل کمکی نمی کند بلکه به تیره شدن روابط بین شما و اطرافیانتان می انجامد.
سخن آخر: برای مسائل و مشکلات خود دنبال راه حل باشید و مشکلات خود را پنهان نکنید.
بدین منظور نخست مشکل خود را به طور دقیق تعریف و سپس راه حل هایی برای آن انتخاب کنید، آن گاه نکات مثبت و منفی هر راه حل را بررسی و در پایان بهترین راه حل را انتخاب کنید. به این موضوع فکر کنید که آیا فحاشی و بددهنی به حل مشکل شما کمکی خواهد کرد؟ در صورتی که همسرتان دوستان ناباب و بددهنی دارد، سعی کنید ارتباط او را با آن ها به روش های مختلف و با تدبیر، کمتر و در نهایت قطع کنید و همزمان ارتباط خود را با بستگان و دوستانی که رفتارهای مناسب وبهتری دارند، افزایش دهید.
اگر متوجه شدید رفتار شما باعث ناراحتی و عصبانیت همسرتان شده است، عذرخواهی کنید و از عذرخواهی کردن نترسید. این موضوع برای ترمیم رابطه و کاهش اثرات زیانبار پرخاشگری ضروری است.
با آرزوی موفقیت و سلامتی
ما حدودا دو ساله ازدواج کردم. همسرم از بعد ازدواج خیلی تغییر کرده از نظر اخلاقی و رفتاری مثل اوایل نیست و نسبت به من سرد شده است و از همه بدتر اینکه خیلی به خانواده من توهین میکنه سر کوچکترین مسئله ای که بحث میکنیم و شروع میکنه به داد و بیداد کردن و اخیرا هم دست بزن پیدا کرده. البته من خودم هم جواب اش رو میدم. از این شرایط خسته شدم و احساس میکنم دیگه همسرم رو نمی شناسم. انگار اون هم دیگه عاشق اوایل ازدواج مون نیست. نمیدونم باید چیکار کنم. خواهش میکنم کمکم کنید.
پاسخ مشاور:
اسما بابانوری
برای حل مشکلی که مطرح کردید پیشنهاد اصلی من این است شما هر چه سریعتر و حتماً با یک روانشناس در ارتباط باشید تا بتوانید قبل از اینکه این مسئله به یک بحران آسیب زننده ای تبدیل شود آن را حل کنید یا راه حلی برای جلوگیری از این اتفاقات بیابید. پس به شکلی کاملاً قاطعانه و جدی با همسرتان گفت و گو کنید و برای ادامه زندگی مشترک تصمیمات جدی تر و قاطعانه تری بگیرید.
این توضیحات صرفا به شما خطوط کلی از مسیر درمانی رو نشون میده که بدانید مسیری که باید در اون حرکت کنید چیه اما برای درمان باید حتما از متخصصین کمک بگیرید. هر فردی منحصر بفرد هست و روان درمانی هم مثل نسخه از قبل تعریف شده نیست که برای همه یک نسخه رو بشه تجویز کرد اما به صورت کلی شما می توانید برای کنترل اوضاع از راهکارهایی که در پایین بیان می شود بهره بگیرید.
پیشنهادات زیر می تواند در کنترل اوضاع به شما کمک کند. اما قبل از اون میخوام توضیحاتی در مورد ماهیت خشم به شما ارائه بدم:
۱- اینکه احساس خشم چیه، و از چه راه هایی ابراز میشه؟
خشم می تواند یک رنجش و ناراحتی جزیی یا در نوع حاد آن، واکنشی فیزیکی و خارج از عرف باشد. واکنش افراد مختلف در مقابل احساس خشم متفاوت است. برخی افراد خشم خود را فرو می خورند و نمی خواهند کسی متوجه شود که آن ها تا چه حد عصبانی و ناراحت هستند. آن ها به شدت رفتار خود را کنترل می کنند و هیچ نشانه ای از عصبانیت از خودشان بروز نمی دهند. برخی افراد نیز هنگام احساس خشم، رفتارهای پرخاشگرانه ای از خود نشان می دهند. با صدای بلند فریاد می زنند، ناسزا می گویند، دیگران را کتک می زنند، آن ها را مسخره می کنند، به صحبت دیگران گوش نمی کنند و حقوق دیگران را نادیده می گیرند.
برخی دیگر زمان احساس خشم آرام ولی محکم صحبت می کنند و سخن دیگران را قطع نمی کنند، همچنین احساسات خود را شفاف و محترمانه بیان می کنند آن هم بدون این که حقوق دیگران را نادیده بگیرند. به این رفتارها، رفتارهای جرات مندانه می گویند. فرد با کمک رفتار جرات مندانه می تواند بدون پرخاشگری، بددهنی و خودخوری به دیگران نشان دهد که عصبانی و ناراحت شده است.
۲- چرا ما احساس خشم رو تجربه میکنیم؟
ناکامی اصلی ترین دلیل پرخاشگری است.
یکی از مهم ترین علل اصلی پرخاشگری، ناکامی در تامین نیازهاست. فرد زمانی که نیازهایش از جمله نیاز به محبت، توجه یا احترام برآورده نشود، احساس ناکامی می کند و این ناکامی زمینه ساز بروز پرخاشگری می شود.
حالا بریم سراغ چند راهکار
اگر همسر شما با شما رفتار پرخاشگرانه داشت چه کارهایی باید انجام بدین؟
اما قبل از هر چیز این رو باید بدونید که شما باید بپذیرید زندگی شما در حالت بحرانی قرار دارد و شما در معرض آسیب جدی از نظر فیزیکی و روانی قرار دارید و متاسفانه همسر شما در برقراری روابط سالم و ابراز صحیح خشم مشکل جدی دارد و هیچ کدام از زوجین اجازه ندارند که در رابطه رفتاری غیر محترمانه و مبتنی بر پرخاشگری داشته باشند. اما این رو هم باید اضافه کنم که برای مدیریت روابط زناشویی هر دو طرف مسئول هستند و باید اقدامات درست و بجایی رو انجام بدن.
راهکار اول: به خودتان مسلط باشید
هرگز مقابله به مثل نکنید و به بددهنی های وی پاسخ ندهید زیرا این رفتار موجب تشدید رفتار همسرتان می شود. بسیاری از جر و بحث ها و مشکلات بین زوجین، به دلیل تسلط نداشتن آن ها بر هیجانات به وجود می آید. گاهی اوقات زوجین با واکنش نامناسب از جمله (بی اعتنایی و بی توجهی، پرخاشگری و خشونت) ناخواسته به رفتارهای اشتباه یکدیگر دامن می زنند و متاسفانه چرخه معیوبی را ایجاد می کنند به این معنا که رفتارهای منفی همسر باعث خشم و عصبانیت زوج یا زوجه می شود و رفتار خشمگین زوج یا زوجه باعث افزایش رفتارهای منفی همسرش خواهد شد. دقت کنید در این چرخه معیوب گرفتار نشوید.
راهکار دوم: موقعیت را ترک کنید
زمانی که فکر می کنید در صورت ادامه بحث دیگر نمی توانید خشم خود را کنترل کنید ادامه صحبت تان را به زمان دیگری موکول کنید. با این کار به خود و همسرتان فرصت می دهید تا از عصبانیت و خشم فاصله بگیرید و رفتار مناسب تری داشته باشید. برای این منظور می توانید به همسرتان بگویید: «الان شرایط روحی مناسبی نداریم، ممکن است حرف هایی بزنیم که بعدا هر دو پشیمان شویم. بهتر است در شرایط بهتری با یکدیگر صحبت کنیم» یا این که «من الان عصبانی ام، بعدا در مورد این موضوع صحبت کنیم خیلی بهتر خواهد بود.»
راهکار سوم: احساسات منفی خود را بیان کنید
زمانی که همسرتان در وضعیت روحی مناسبی قرار دارد، درباره تاثیرات منفی بددهنی بر احساس و رفتار شما و زندگی مشترک تان صحبت کنید. نکته مهم این است اگر ناراحتی خود را به زبان نیاورید کسی نمی داند که شما چه احساسی دارید. به جای نمایش خشم و پرخاشگری (به طور مثال اخم کردن، سخن نگفتن، داد و فریاد زدن، فحاشی و بددهنی) با استفاده از کلمات مناسب احساس خود را بیان کنید. در زبان فارسی واژه های گوناگون و متنوعی برای بیان احساسات و افکار وجود دارد. مثلا بیان کنید «زمانی که به حرف های من توجه نمی کنی، ناراحت می شوم». با بیان احساسات خود، زمینه مناسبی را برای حل مشکلی که چنین احساساتی را به وجود آورده است، فراهم می کنید.
راهکار چهارم: به احساسات همسرتان توجه کنید و مراقب کلام خود باشید
به رفتارهای درست همسرتان هر چند ناچیز و اندک باشد توجه کنید و احساس خوب خود را در مورد رفتارهایش بیان نمایید. تحقیر، توهین، تهدید، سرزنش و پرخاشگری نکنید. دقت کنید اگر صدای تان بلندتر از همسرتان باشد یا به تندی و با پرخاشگری با وی صحبت می کنید کمی مکث کنید تا آرام شوید. دشنام و ناسزا بحث را به مشاجره تبدیل می کند. همچنین گاهی می توانید موضوع بحث را تغییر دهید. برای مثال فرض کنید در خلال بحث به جای پاسخ «نه» از ناسزا استفاده شود. از این لحظه به بعد خواهید دید که موضوع بحث هر چه باشد، به رد و بدل دشنام میان دو فرد تبدیل می شود.
راهکار پنجم: خود را آرام کنید
تکنیک هایی مانند تنفس عمیق، شست و شوی دست و صورت، نوشیدن آب و پیاده روی در کاهش خشم و عصبانیت موثر است.
راهکار ششم: به پیامد رفتار خود فکر کنید
فحاشی و بددهنی از اعتبار و احترام شما می کاهد، روابط شما را با دیگران را به خطر می اندازد، موجب آزار دیگران می شود و مهم ترین پیامد آن این است که شرایط را بحرانی تر و سخت تر می کند. فحاشی نه تنها به حل مشکل کمکی نمی کند بلکه به تیره شدن روابط بین شما و اطرافیانتان می انجامد.
سخن آخر: برای مسائل و مشکلات خود دنبال راه حل باشید و مشکلات خود را پنهان نکنید.
بدین منظور نخست مشکل خود را به طور دقیق تعریف و سپس راه حل هایی برای آن انتخاب کنید، آن گاه نکات مثبت و منفی هر راه حل را بررسی و در پایان بهترین راه حل را انتخاب کنید. به این موضوع فکر کنید که آیا فحاشی و بددهنی به حل مشکل شما کمکی خواهد کرد؟ در صورتی که همسرتان دوستان ناباب و بددهنی دارد، سعی کنید ارتباط او را با آن ها به روش های مختلف و با تدبیر، کمتر و در نهایت قطع کنید و همزمان ارتباط خود را با بستگان و دوستانی که رفتارهای مناسب وبهتری دارند، افزایش دهید.
اگر متوجه شدید رفتار شما باعث ناراحتی و عصبانیت همسرتان شده است، عذرخواهی کنید و از عذرخواهی کردن نترسید. این موضوع برای ترمیم رابطه و کاهش اثرات زیانبار پرخاشگری ضروری است.
با آرزوی موفقیت و سلامتی
تاریخ انتشار: ۱۳۹۹/۰۳/۱۴
دکتری تخصصی روانشناسی - عضویت سازمان نظام روانشناسی : 27894