چگونه درگیری و دعوای بین خواهر و برادر‌ها را کاهش دهیم؟
سوال کاربر گرامی:
با سلام
دو فرزند دارم و فرزندانم در خانه به دفعات با هم دعوا می‌کنند، دعوای آنها مرا عصبی می‌کند و گاهی احساس می‌کنم راه‌حل درستی برای برخورد با کشمکش‌های آنها بلد نیستم و خیلی از مواقع از کوره در می‌روم و من هم عصبانی می‌شوم. از نظر من آنها بسیار خودخواهانه با هم برخورد می‌کنند و به راحتی و بی منطق پا روی حق هم می‌گذارند و فکر به این مسائل مرا بیشتر مستاصل و عصبی می‌کند.
پاسخ مشاور (رویا رئیسی)
با سلام خدمت شما مادر گرامی
احتمالا آرزوی اکثر پدرو مادرها این است که بتوانند به فرزندشان کمک کنند تا از هرگونه کشمکش و دعوا پرهیز کنند و همواره روابط خوبی با هم داشته باشند، اما باید بدانیم چنین چیزی امکان‌پذیر نیست، دعوا با خواهر و برادر در دوران کودکی فقط مختص فرزند شما نیست و اکثر خانواده‌ها مشکلات مشابهی را از سر می‌گذرانند. از طرفی اگر قرار باشد در آینده فرزندان ما در جامعه با دیگران در ارتباط باشند طبعا با اختلاف‌نظر و دعوا هم روبه‌رو خواهند شد.
اما ما به عنوان پدر و مادر می‌توانیم از دعوای فرزندان به عنوان فرصتی برای آموزش رفتارهای درست در موقعیت درگیری استفاده کنیم. با کمک چند راهکار زیر به فرزندان خود آموزش دهید که فقط از دیدگاه خود به مساله نگاه نکنند بلکه ذهنیت دیگران را نیز در نظر بگیرد.
۱- فضای همدلانه برای کودک خود فراهم کنید:
سعی کنید ایندفعه متفاوت با دفعات قبل برخورد کنید و خونسرد بمانید و آگاهانه به خود یادآوری کنید که قرار است در این موقعیت دشوار چیزی به فرزندم بیاموزم پس ارزش آن را دارد که سعی کنم برخودم مسلط باشم و باب گفتگو را طور دیگری، متفاوت از دفعات قبل باز کنم؛ در ابتدا باید نشان دهید که از احساس فرزندتان با خبرید. و پس از آن با طرح پرسش‌های مناسب به او کمک کنید که از احساسات و ذهنیت خواهر یا برادر خود آگاه شود.
مثال: فرزند کوچکترتان اسباب‌بازی جذاب فرزند بزرگتر را برداشته و فرار کرده است، فرزند بزرگترتان با عصبانیت و مشت‌های گره کرده برای اعتراض نزد شما آمده است: «می‌فهمم که احساس خوبی نیست که کسی وسائلی رو که برای آدم عزیزن رو بی اجازه برداره.» در اینجا احتمالا با واکنشی حاکی از عصبانیت و ناراحتی فرزندتان مواجه خواهید شد اما با پرسیدن سوال‌های درست می‌توانید ذهن او را به سمت همدلی هدایت کنید. مثلا: «فکر می‌کنی چرا این کار رو کرده؟» « مامان آخه وقتی روشنش می‌کنیم نورای خیلی قشنگی داره!» «فکر می‌کنم خواهرتم مثل تو نورای رنگی اونو خیلی دوست داره، شاید دلش می‌خواد یکی شبیه اونو داشته باشه تا بتونه باهاش بازی کنه؟»
پرسیدن این سوالات حالت تدافعی فرزندتان را کم می‌کند و آماده‌اش می‌کند تا احساس خواهر یا برادرش را درک کند؛ آن‌وقت است که می‌توانید به سوی هدف، یعنی ایجاد حس همدلی در فرزندتان گام بردارید.
۲- مهارت های توجه به زبان بدن و حالت چهره را آموزش دهید:
به بچه‌ها درباره‌ی گفت‌وگوی غیرکلامی و هم‌نوا شدن با دیگران بیاموزید.
خیلی خوب است به بچه‌هایمان یاد بدهیم که به گفته‌های دیگران توجه داشته باشند: مثال:«گوش کن ببین چی می‌گه گفت دوست نداره با شیلنگ بهش آب بپاشن و خیس بشه» اما بخش مهمی از برقراری ارتباط با دیگران شنیدن چیزهایی است که «گفته نمی‌شود». برای مثال بعد از اینکه در یک بازی فکری دختر بزرگترتان بازی را برده است شاید نیاز باشد کمکش کنید به این مطلب توجه کند که خواهرش نیاز به قدری روحیه دادن دارد حتی اگر خودش بگوید که حالش خوب است. ملاک گفته‌تان هم می‌تواند اشاره به زبان بدن و به حالت چهره‌ی خواهرش باشد، شانه‌هایش افتاده‌اند، سرش پایین انداخته و صورتش کمی غمگین است.
۳- عذرخواهی کردن را به کودک خود آموزش دهید.
به بچه‌ها بیاموزید بعد از یک کشمکش، اوضاع را دوباره درست کنند.
میدانیم عذرخواهی کردن چقدر مهم است و به بچه‌هایمان هم یاد می‌دهیم که معذرت‌خواهی کنند. اما بچه‌ها باید این را هم بفهمندکه بعضی موقعها عذرخواهی کردن تازه اول کار است و گاهی برای جبران خطایی که از آنها سرزده است لازم میشود قدمهایی هم بردارند.
مثلا تعمیر کردن یا جایگزین کردن یک اسباب بازی شکسته، یا کمک به از سرگرفتن یا بازسازی یک کار یا برنامه. یا مثلا کارهایی که پیوند و نزدیکی را بیشتر کند مثل نقاشی کشیدن برای طرف مقابل، انجام دادن کاری محبت آمیز، یا نوشتن نامه‌ی عذرخواهی. نکته در این است که شما به بچه‌هایتان کمک می‌کنید کارهایی بکنند که نمایانگر محبت و پشیمانی باشد، که نشان می‌دهد درباره‌ی احساسات طرف مقابل فکر کرده‌اند و دلشان می‌خواهد راهی پیدا کنند تا شکاف ایجاد شده در رابطه‌ی میانشان را ترمیم کنند.
در این پرسش و پاسخ به تقویت آن دسته از مشکلات کودکان اشاره شد که ما از آنها به عنوان "مشکلات رفتاری" در کودکان یاد می‌کنیم و این دسته از مشکلات در طیفی از مشکلات رفتاری خفیف تا بحرانی (خطرآفرین) دسته بندی می شوند.
مشکلات رفتاری خطرآفرین نیاز به دریافت کمک‌های تخصصی دارند. این در حالیست که مشکلات رفتاری خفیف تا متوسط هم علی‌رغم کوچک بودنشان اگر مورد توجه بالینی قرار نگیرند، ممکن است در طولانی مدت تبدیل به عادت‌های رفتاری شوند که در تعاملات بین فردی دوران نوجوانی و بزرگسالی تبدیل به رفتار های بحران ساز شوند.
پس بهتر است مهارت‌های بین فردی در همین سنین کودکی آموزش داده شوند تا در سنین نوجوانی و بزرگسالی با فردی که روابط بین فردی را با مهارت و توانمندی بیشتری مدیریت می‌کند، روبرو باشیم.
منابع
کتاب رابطه بین والدین و کودکان
نوشته دکتر هایم جی. گینات
ترجمه سیاوش سرتیپی
انتشارات اطلاعات
برای دریافت مشاوره‌ی تخصصی در حوزه‌ی فرزند پروری کودکان می‌توانید از مشاورین نگاه نو مشاوره بگیرید:
رویا رئیسی
کارشناس ارشد روانشناسی عمومی
مشاوره کودک و فرزندپروری، مشاوره نوجوانی و بلوغ و روابط بین فردی
دریافت مشاوره فرزند پروری از خانم رویا رئیسی
لیلا رفیعی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی، بلوغ و میان فردی
دریافت مشاوره فرزند پروری از خانم لیلا رفیعی
فهیمه احمدی
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی و بلوغ
دریافت مشاوره فرزند پروری از خانم فهیمه احمدی
شاید به این مطالب روانشناسی هم علاقه‌مند باشید
با سلام
دو فرزند دارم و فرزندانم در خانه به دفعات با هم دعوا می‌کنند، دعوای آنها مرا عصبی می‌کند و گاهی احساس می‌کنم راه‌حل درستی برای برخورد با کشمکش‌های آنها بلد نیستم و خیلی از مواقع از کوره در می‌روم و من هم عصبانی می‌شوم. از نظر من آنها بسیار خودخواهانه با هم برخورد می‌کنند و به راحتی و بی منطق پا روی حق هم می‌گذارند و فکر به این مسائل مرا بیشتر مستاصل و عصبی می‌کند.
پاسخ مشاور (رویا رئیسی)
با سلام خدمت شما مادر گرامی
احتمالا آرزوی اکثر پدرو مادرها این است که بتوانند به فرزندشان کمک کنند تا از هرگونه کشمکش و دعوا پرهیز کنند و همواره روابط خوبی با هم داشته باشند، اما باید بدانیم چنین چیزی امکان‌پذیر نیست، دعوا با خواهر و برادر در دوران کودکی فقط مختص فرزند شما نیست و اکثر خانواده‌ها مشکلات مشابهی را از سر می‌گذرانند. از طرفی اگر قرار باشد در آینده فرزندان ما در جامعه با دیگران در ارتباط باشند طبعا با اختلاف‌نظر و دعوا هم روبه‌رو خواهند شد.
اما ما به عنوان پدر و مادر می‌توانیم از دعوای فرزندان به عنوان فرصتی برای آموزش رفتارهای درست در موقعیت درگیری استفاده کنیم. با کمک چند راهکار زیر به فرزندان خود آموزش دهید که فقط از دیدگاه خود به مساله نگاه نکنند بلکه ذهنیت دیگران را نیز در نظر بگیرد.
۱- فضای همدلانه برای کودک خود فراهم کنید:
سعی کنید ایندفعه متفاوت با دفعات قبل برخورد کنید و خونسرد بمانید و آگاهانه به خود یادآوری کنید که قرار است در این موقعیت دشوار چیزی به فرزندم بیاموزم پس ارزش آن را دارد که سعی کنم برخودم مسلط باشم و باب گفتگو را طور دیگری، متفاوت از دفعات قبل باز کنم؛ در ابتدا باید نشان دهید که از احساس فرزندتان با خبرید. و پس از آن با طرح پرسش‌های مناسب به او کمک کنید که از احساسات و ذهنیت خواهر یا برادر خود آگاه شود.
مثال: فرزند کوچکترتان اسباب‌بازی جذاب فرزند بزرگتر را برداشته و فرار کرده است، فرزند بزرگترتان با عصبانیت و مشت‌های گره کرده برای اعتراض نزد شما آمده است: «می‌فهمم که احساس خوبی نیست که کسی وسائلی رو که برای آدم عزیزن رو بی اجازه برداره.» در اینجا احتمالا با واکنشی حاکی از عصبانیت و ناراحتی فرزندتان مواجه خواهید شد اما با پرسیدن سوال‌های درست می‌توانید ذهن او را به سمت همدلی هدایت کنید. مثلا: «فکر می‌کنی چرا این کار رو کرده؟» « مامان آخه وقتی روشنش می‌کنیم نورای خیلی قشنگی داره!» «فکر می‌کنم خواهرتم مثل تو نورای رنگی اونو خیلی دوست داره، شاید دلش می‌خواد یکی شبیه اونو داشته باشه تا بتونه باهاش بازی کنه؟»
پرسیدن این سوالات حالت تدافعی فرزندتان را کم می‌کند و آماده‌اش می‌کند تا احساس خواهر یا برادرش را درک کند؛ آن‌وقت است که می‌توانید به سوی هدف، یعنی ایجاد حس همدلی در فرزندتان گام بردارید.
۲- مهارت های توجه به زبان بدن و حالت چهره را آموزش دهید:
به بچه‌ها درباره‌ی گفت‌وگوی غیرکلامی و هم‌نوا شدن با دیگران بیاموزید.
خیلی خوب است به بچه‌هایمان یاد بدهیم که به گفته‌های دیگران توجه داشته باشند: مثال:«گوش کن ببین چی می‌گه گفت دوست نداره با شیلنگ بهش آب بپاشن و خیس بشه» اما بخش مهمی از برقراری ارتباط با دیگران شنیدن چیزهایی است که «گفته نمی‌شود». برای مثال بعد از اینکه در یک بازی فکری دختر بزرگترتان بازی را برده است شاید نیاز باشد کمکش کنید به این مطلب توجه کند که خواهرش نیاز به قدری روحیه دادن دارد حتی اگر خودش بگوید که حالش خوب است. ملاک گفته‌تان هم می‌تواند اشاره به زبان بدن و به حالت چهره‌ی خواهرش باشد، شانه‌هایش افتاده‌اند، سرش پایین انداخته و صورتش کمی غمگین است.
۳- عذرخواهی کردن را به کودک خود آموزش دهید.
به بچه‌ها بیاموزید بعد از یک کشمکش، اوضاع را دوباره درست کنند.
میدانیم عذرخواهی کردن چقدر مهم است و به بچه‌هایمان هم یاد می‌دهیم که معذرت‌خواهی کنند. اما بچه‌ها باید این را هم بفهمندکه بعضی موقعها عذرخواهی کردن تازه اول کار است و گاهی برای جبران خطایی که از آنها سرزده است لازم میشود قدمهایی هم بردارند.
مثلا تعمیر کردن یا جایگزین کردن یک اسباب بازی شکسته، یا کمک به از سرگرفتن یا بازسازی یک کار یا برنامه. یا مثلا کارهایی که پیوند و نزدیکی را بیشتر کند مثل نقاشی کشیدن برای طرف مقابل، انجام دادن کاری محبت آمیز، یا نوشتن نامه‌ی عذرخواهی. نکته در این است که شما به بچه‌هایتان کمک می‌کنید کارهایی بکنند که نمایانگر محبت و پشیمانی باشد، که نشان می‌دهد درباره‌ی احساسات طرف مقابل فکر کرده‌اند و دلشان می‌خواهد راهی پیدا کنند تا شکاف ایجاد شده در رابطه‌ی میانشان را ترمیم کنند.
در این پرسش و پاسخ به تقویت آن دسته از مشکلات کودکان اشاره شد که ما از آنها به عنوان "مشکلات رفتاری" در کودکان یاد می‌کنیم و این دسته از مشکلات در طیفی از مشکلات رفتاری خفیف تا بحرانی (خطرآفرین) دسته بندی می شوند.
مشکلات رفتاری خطرآفرین نیاز به دریافت کمک‌های تخصصی دارند. این در حالیست که مشکلات رفتاری خفیف تا متوسط هم علی‌رغم کوچک بودنشان اگر مورد توجه بالینی قرار نگیرند، ممکن است در طولانی مدت تبدیل به عادت‌های رفتاری شوند که در تعاملات بین فردی دوران نوجوانی و بزرگسالی تبدیل به رفتار های بحران ساز شوند.
پس بهتر است مهارت‌های بین فردی در همین سنین کودکی آموزش داده شوند تا در سنین نوجوانی و بزرگسالی با فردی که روابط بین فردی را با مهارت و توانمندی بیشتری مدیریت می‌کند، روبرو باشیم.
منابع
کتاب رابطه بین والدین و کودکان
نوشته دکتر هایم جی. گینات
ترجمه سیاوش سرتیپی
انتشارات اطلاعات
برای دریافت مشاوره‌ی تخصصی در حوزه‌ی فرزند پروری کودکان می‌توانید از مشاورین نگاه نو مشاوره بگیرید:
رویا رئیسی
کارشناس ارشد روانشناسی عمومی
مشاوره کودک و فرزندپروری، مشاوره نوجوانی و بلوغ و روابط بین فردی
دریافت مشاوره فرزند پروری از خانم رویا رئیسی
لیلا رفیعی
کارشناس ارشد روانشناسی بالینی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی، بلوغ و میان فردی
دریافت مشاوره فرزند پروری از خانم لیلا رفیعی
فهیمه احمدی
کارشناس ارشد روانشناسی تربیتی
متخصص مشاوره فرزندپروری، مشاوره نوجوانی و بلوغ
دریافت مشاوره فرزند پروری از خانم فهیمه احمدی
شاید به این مطالب روانشناسی هم علاقه‌مند باشید
مشاوره کودک
فرزندپروی نوین چه میگوید؟
احتمالا همه‌ی ما در ابتدای راه فرزندپروری، با این رهنمودها مواجه شده‌ایم که: «بغلش نکن بغلی می‌شه بعدا خیلی اذیتت می‌کنه» یا «انقد به دلش راه اومدین لوس شده». در این مقاله نگاه نو قصد داریم برخی دیدگاه های سنتی را به چالش بکشیم و عمیق تر بررسی کنیم بیشتر بخوانید
فرزندپروی نوین چه میگوید؟
احتمالا همه‌ی ما در ابتدای راه فرزندپروری، با این رهنمودها مواجه شده‌ایم که: «بغلش نکن بغلی می‌شه بعدا خیلی اذیتت می‌کنه» یا «انقد به دلش راه اومدین لوس شده». در این مقاله نگاه نو قصد داریم برخی دیدگاه های سنتی را به چالش بکشیم و عمیق تر بررسی کنیم بیشتر بخوانید
مشاوره کودک
ویژگی های روانشناسی دوران نوجوانی
یکی از رایج‌ترین مشکلات والدین لجبازی‌ها و نافرمانی‌های کودکان است. در این بین والدین از سبک‌های تربیتی متفاوتی برای ارتباط با کودکان استفاده می‌کنند. و مکررا در اعمال محدودیت‌ها و اصول انضباطی به کودک خود با چالش‌هایی مواجه هستند... بیشتر بخوانید
ویژگی های روانشناسی دوران نوجوانی
یکی از رایج‌ترین مشکلات والدین لجبازی‌ها و نافرمانی‌های کودکان است. در این بین والدین از سبک‌های تربیتی متفاوتی برای ارتباط با کودکان استفاده می‌کنند. و مکررا در اعمال محدودیت‌ها و اصول انضباطی به کودک خود با چالش‌هایی مواجه هستند... بیشتر بخوانید
مشاوره کودک
چطور تعاملات والدین موجب شکل گیری و رشد احساسات در کودکان میشود
احساسات نقش مهمی در رشد کودکان دارند.احساسات اولین مولفه هایی هستند که انسان از بدو تولد به صورت فطری دارد. نحوه تعامل والدین به نیازهای کودک در شناخت این هیجانات تاثیر بسیاری دارد. بیشتر بخوانید
چطور تعاملات والدین موجب شکل گیری و رشد احساسات در کودکان میشود
احساسات نقش مهمی در رشد کودکان دارند.احساسات اولین مولفه هایی هستند که انسان از بدو تولد به صورت فطری دارد. نحوه تعامل والدین به نیازهای کودک در شناخت این هیجانات تاثیر بسیاری دارد. بیشتر بخوانید
تاریخ انتشار: ۱۳۹۹/۰۳/۲۳
کاندیدای دکترای تخصصی روانشناسی - عضویت سازمان نظام روانشناسی: ٤٠٧٧١